KORALOWCE (ANTHOZOA)

Koralowce są dosyć liczną gromadą należącą do jamochłonów (Coelenterata). Zamieszkują wyłącznie wody morskie na dnie zbiorników (bentos osiadły). W cyklu życiowym występuje tylko pokolenie polipa, brak stadium meduzy. Koralowce żyją pojedynczo lub w koloniach, często wiele organizmów koralowców a także innych np. gąbek, gromadzą się w płytkich partiach morza (z reguły w pobliżu brzegów) tworząc rafy koralowe.

Budowa

Ściana polipa zbudowana jest z trzech warstw: zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej. Jama chłonąco-trawiąca zaczyna się gardzielą i jest podzielona charakterystycznymi przegrodami ciała (tzw. mezentaria). Mają one za zadanie zwiększenie powierzchni trawiącej jamy. Gardziel otoczona jest wieńcem czułków.

Szkielet

Szkielet organiczny bądź mineralny - kalcyt, aragonit, jest wytwarzany jest przez komórki ektodermy i położony jest na zewnątrz ciała. Szkielet pojedynczego osobnika nazywamy koralitem, całej koloni - koralowiną, natomiast szkielet łączący korality w koloni - cenosteum.
Na szkielet koralita składają się następujące elementy:
- dysk bazalny - przymocowuje polipa do podłoża
- teka - ściana osłaniająca od zewnątrz ciało osobnika
- epiteka - dodatkowa ściana na tece
- septa - przegrody pionowe
- denka - przegrody poziome
- dissepimenta - pęcherzykowate blaszki
- struktura osiowa - połączenie sept w centralnej części koralitu, często w formie kolumny
- synaptikule - beleczki łączące przegrody pionowe
 

ryc. 1. Trójstrefowa budowa koralitów; I - jednostrefowy,
II - dwustrefowy, III - trójstrefowy; objaśnienia:
T - teka, D - senka, DS - diseppimenta, SO - struktura osiowa.

W zależności jakie elementy występują w koralicie wyróżniamy trzy typy budowy (tylko u r. Rugosa):
koralit jednostrefowy: teka + denka
koralit dwustrefowy: teka + denka + dissepimenta
koralit trójstrefowy: teka + denka + dissepimenta + struktura osiowa
U każdego oczywiście występują przegrody.

Wiele koralowców tworzy formy kolonijne różnego rodzaju:
kolonia dendroidalna - ma postać drzewka;
kolonia cerioidalna - poszczególne korality stykają się za sobą i maja zarys wielokątów;
kolonia plokoidalna - korality są oddalone od siebie nieznacznie a przestrzeń między nimi wypełnia wspólny szkielet - cenosteum.

ryc. 2. I - osobniczy koralowiec; formy kolonijne:
II - dendroidalna, III - plokoidalna, IV - cerioidalna.

Systematyka

Podgromada: Zoantharia (koralowce wielopromienne)

   Rząd: Rugosa - k. czteropromienne; formy osobnicze i kolonijne,    charakterystyczny przyrost sept, właściwy dla tego rzędu, strefowa budowa koralitów.

   Rząd: Scleractinia - k. madreporowe;formy osobnicze i kolonijne, szkielet aragonitowy, charakterystyczny przyrost sept właściwy dla tego rzędu.

Podgromada: Tabulata - denkowce; formy wyłącznie kolonijne, obecność denek, brak sept (niekiedy tylko drobne zarysy).

ryc. 3. Koralowiec Tabulata;
k - korality, mk - mikrokorality, d - denka
 

Koralowce w pozycji przeżyciowej w wapieniu dolnokarbońskim;
G. Ostrówka k. Gałęzic, Góry Świętokrzyskie.



Fragmenty koralitów koloni dendroidalnej górnodewońskich koralowców;
Przekop kolejowy w Kowali, Góry Świętokrzyskie

Powrót

______________________________ Opracował: Grzegorz Bijak (C) 2004