Łodzikowate (Podgromada: Nautiloidea)

Podgromada ta ma budowę ciała taka jak ogólna budowa głowonogów, z tym że w jamie płaszczowej znajdują się cztery skrzela a nie dwa, jak u większości głowonogów.

Budowa muszli:
muszle skręcone inwolutnie
podzielona przegrodami na komory
brak protokonchy (1 pęcherzykowatej komory)
występują kołnierzyki syfonalne - czyli osłonki otworów na syfon w przegrodzie, u łodzikowatych kołnierzyki są skierowane ku tyłowi (kołnierzyki retrochoanitowe)

Łodzikowate wykształciły różnorodne typy muszli:

proste - ortokonowe
zagięte - cyrtokonowe
zwinięte (z nie przylegającymi do siebie skrętami) - gyrokonowe
zwinięte w jednej płaszczyźnie - planispiralne:
    - konwolutne - każdy następny skręt obejmuje częściowo poprzedni
    - ewolutne - skręty nie zachodzą na siebie
    - inwolutne - kolejne skręty obejmują poprzednie skręty w całości
Zwinięte wieżyczkowato - trochospiralne

W muszli łodzikowatych możemy wyróżnić stronę brzuszna i grzbietową oraz przód i tył. Strona brzuszna to ta w której znajdowała się jama płaszczowa z lejkiem. W muszlach skręconych, strona brzuszna jest zawsze część zewnętrzna (obwodowa muszli), natomiast u muszli w zarysie prostych lub lekko wygiętych na stronę brzuszną mogą wskazywać następujące cechy: położenie syfonu (w przypadku gdy nie jest on położony centralnie) - strona brzuszna jest po tej samej stronie co syfon; położenie specjalnego wycięcia na leje w aperturze muszli (także znajduje się po stronie brzusznej. W muszlach o łukowatym kształcie (cyrtokonowe) możemy wyróżnić kolejne typy w zależności od położenie syfonu i wcięcia na lejek: gdy są one położone po stornie wklęsłej to taka muszle nazywamy endogastryczną, a gdy po stronie wypukłej - egzogastryczną. Przód i tył muszli możemy określić na podstawie położenia ujścia muszli i komory mieszkalnej - wyznaczają one zawsze przód muszli, albo na podstawie kierunki wygięcia przegród i kołnierzyków syfonalnych, które u łodzikowatych są skierowane ku tyłowi.

Cecha charakterystyczną łodzikowatych a także kolejnych podgromad jest istnienie linii lobowej (lini przegrodowej). Jest to linia będąca linią styku przegrody z  powierzchnią konoteki. Jest to jedna z najważniejszych cech diagnostycznych, bowiem stopień jej skomplikowania (pofałdowania) jest określony dla danej grupy czy rodzaju. Linię lobową odwzorowuje się na płaszczyźnie - zaczyna się od strzałki, która wskazuje kierunek do ujścia muszli (zawsze przed siebie) a także stronę brzuszna, od tej strzałki przerysowuje się w jedną stronę kształt linii lobowej (po drugiej stronie strzałki linia lobowa ma taki sam kształt). Najprostszą linią przegrodową jest linia prosta, czyli przegroda nie była pofałdowana, gdy przegrody są pofałdowane to linia także będzie miała kształt "falisty". Wyróżnia się dwa zasadnicze wygięcia linii: skierowane ku przodowi - to są siodła, oraz skierowane ku tyłowi czyli zatoki. U Łodzikowatych zasadniczo po stronie brzusznej znajduje się siodło. Linie lobowe mażemy zauważyć tylko na ośródkach muszli.

Jedną z cech charakterystycznych muszli łodzikowatych jest zróżnicowanie przegród:
ortochoanitowe z krótkimi i prostymi kołnierzykami syfonalnymi
cyrtochoanitowe z krótkimi zawiniętymi kołnierzykami
holochoanitowe z prostymi długimi kołnierzykami.

Nautilus belauensis (Zachodni Pacyfik) - jeden z sześciu gatunków współcześnie żyjących łodzików.

[w budowie - tymczasowo brak grafiki]

Powrót

______________________________ Opracował: Grzegorz Bijak (C) 2004