Przegląd skał magmowych - w tabeli zostały zebrane najpowszechniejsze skały magmowe wraz z ich cechami charakterystycznymi oraz miejscami występowania na powierzchni w Polsce. Jest to bardzo uproszczona klasyfikacja - dla zainteresowanych szerzej tą tematyką odsyłam do strony Roberta Borzęckiego, gdzie szczegółowo opisuje poszczególne typy skał i podział ze względu na skład mineralny.

 

SKAŁY GŁĘBINOWE

KWAŚNE
Granit alkaliczno-skaleniowy bardzo jasny granit, zbudowany głównie z skaleni potasowych  
Granity przewaga skaleni potasowych nad plagioklazami, z min. ciemnych obok biotytu spotyka się czasami hornblendę Na D.Ś. masywy: Karkonoszy, Strzegom-Sobótka, Strzelina, Kudowy, Kłodzki; w Tatrach Wysokich
Granodioryt przewaga plagioklazów (albit-andezyn), często występuje hornblenda w masywie Łużyckim, okolice Kośmina
Tonalit w większości budują go plagioklazy, spory udział minerałów ciemnycH w masywie Strzelina

POŚREDNIE / OBOJĘTNE
Sjenit głównym składnikiem są skalenie potasowe, biotyt i hornblenda, w formach przejściowych do granitu drobne ilości kwarcu; barwy czerwone, jasnoszare okolice Niemczy
Monzonit skalenie potasowe i plagioklazy (andezyn- labrador) rozkładają się mniej więcej po połowie, resztę stanowią biotyt, amfibole i pirokseny; barwy szare okolice Przedborowej (monzodioryt)
Dioryt składa się w przewadze z plagioklazów (oligoklaz - andezyn) i amfiboli (hornblenda), dodatkowy biotyt i pirokseny; barwy szare, ciemnoszare w masywach kłodzko-złotostockim i strzelińskim

ZASADOWE
Gabro głównie plagioklazy (labrador - bytownit) i pirokseny jednoskośne, niekiedy hornblenda i biotyt; skała dosyć ciemna G. Ślęża, masyw Nowej Rudy i Słupca, masyw Braszowic
Noryt odmiana gabra: plagioklaz i piroksen rombowy  
Gabro hornblendowe duży udział obok plagioklazów ma hornblenda  
Anortozyt odmiana gabra: prawie 100% stanowi plagioklaz - anortyt masyw Braszowic (gabro anortozytowe)
Labradoryt anortozyt z charakterystyczna iryzacja (skaleń - labrador)  
Sjenitoidy foidowe skalenie potasowe, plagioklazy, skaleniowce (nefelin), pirokseny (egiryn), rzadziej biotyt.  

ULTRAZASADOWE
Perydotyt ciemnozielona skała, zbudowana głównie z oliwinu i piroksenu, podrzędnie hornblenda, biotyt, granat, chromit niewielkie ciała w g. Bialskich, Złotych, masywie Śnieżnika, także jako relikty w masywach serpentynitowych (ok. Sobótki i Braszowic) oraz porwaki wśród bazaltoidów trzeciorzędowych
Piroksenit w większości tworzą ją pirokseny masyw Gór Sowich - ok. Bystrzycy Górnej
Horblendyt prawie 100% horblendy masyw Gór Sowich

 
 

WYLEWNE

KWAŚNE
Ryolit (Porfir kwarcowy) stanowi wylewny odpowiednik granitu, przeważnie barwy jasnej, zawiera do 15% minerałów ciemnych; odznacza się strukturą porfirową - często widoczne są fenokryształy kwarcu na D.S. Góry Kaczawskie, G. Wałbrzyskie, G. Krucze; okolice Krzeszowic k. Krakowa
Obsydian szkliwo wulkancizne o szklistym połysku  
Smołowiec szkliwo wulkaniczne o słabszym, tłustym połysku  
Perlit szkliwo z drobnymi ziarenkami powstałymi w czasie rekrystalizacji szkliwa  
Pumeks porowate szkliwo o teksturze gąbczastej  

POŚREDNIE / OBOJĘTNE
 Trachity i latyty (Porfiry bezkwarcowe) wylewny odpowiednik sjenitu; jasne skały o strukturze afanitowej lub porfirowej (fenokryształy skaleni), 5-15% minerałów ciemnych w G. Kruczych i Wałbrzyskich
Andezyty ciemnoszare skały porfirowe z fenokryształami amfiboli (czarne słupki hornblendy), plagioklazów i piroksenów intruzje w Pieninach (g. Wżar, Szczawnica)
Bazalty dosyć ciemne skały, niekiedy czarne, struktura afanitowa zawierająca czasami bomby oliwinowe lub rzadkie prakryształy oliwinu i piroksenów na Dolnym Śląsku - liczne trzeciorzędowe pnie wulkaniczne
"Melafir" rodzaj bazaltu (zwyczajowa nazwa bazaltów paleozoicznych) o porowatej teksturze i często migdałowcowej, porfirowa; barwa ciemna lub niemal czarna z czerwonawym odcieniem na Dolnym Śląsku (permski wulkanity, oznaczone jako trachybazalty): Pogórze Kaczawskie, Góry Wałbrzyskie i Kamienne; trachyandezyty w rejonie Krzeszowic

ZASADOWE
Fonolity składem zbliżone do sjenitoidów foidowych, str. afanitowe i porfirowe, prakryształy skalenie potasowych  
Tefryty składem zbliżone do diorytoidów foidowych, większa zawartość plagioklazów i min. ciemnych niż w fonolitach lokalne wystąpienia wśród bazaltoidów Dolnego Śląska
Bazanity podobne do bazaltów, ale ze znaczną zawartością oliwinów i czasami skaleniowców wśród bazaltoidów Dolnego Śląska

 

 

 
 

ŻYŁOWE

 
Pegmatyt zbudowany z dużych ziaren mineralnych (struktura wielkokrystaliczna), powszechnie spotyka jest tekstura pismowa; najpopularniejsze są pegmatyty granitowe o składzie: kwarc, skaleń, łyszczyki; cechą niektórych pegmatytów jest obecność licznych pustek (miarol, geod), w których swobodnie mogły rosnąć kryształy; z pegmatytami związane są też koncentracji pierwiastków tj. lit, beryl, bor, cyna, wolfram, cyrkon, molibden, bizmut jak i pierwiastki ziem rzadkich. Z tych powodów pegmatyty są często źródłem dużych i efektownych okazów minerałów jak i wielu rzadkości mineralogicznych. w masywach granitoidowych Strzegom-Sobótka, Karkonoszy, w gnejsach bloku Gór Sowich
Aplit skała jasna, o strukturze drobno- i równoziarnistej, zbitej masywnej głównie o składzie kwarc + skaleń, podrzędnie z muskowitem i biotytem. w masywach granitoidowych Dolnego Śląska
Diabaz zasadowa skała składem mineralnym odpowiadająca gabrom i bazaltom, barwy ciemnoszarej do niemal czarnej, strukturze jawnokrystalicznej i drobno- lub średnioziarnistej; spotykane są często struktury ofitowe. w rejonie Krzeszowic k. Krakowa, na D.S. w okolicy Nowej Rudy