GEOLOGIA CZWARTORZĘDU

 

Tabela stratygraficzna czwartorzędu wg Lindnera i korelacja z czwartorzędem w Alpach

POLSKA

ALPY
H O L O C E N
PLEJSTOCEN GÓRNY ZLOD. PÓŁNOCNOPOLSKIE ZLOD. WISŁY Wurm
INTERGLACJAŁ EEMSKI Riss II - Wurm
PLEJSTOCEN ŚRODKOWY ZLOD. ŚRODKOWOPOLSKIE ZLOD. WARTY Riss II
INTERGLACJAŁ LUBAWSKI Riss I - Riss II
ZLOD. ODRY Riss I
INTERGLACJAŁ WIELKI INTERGLACJAŁ ZBÓJNA Mindel - Riss
ZLOD. LIWCA
INTERGLACJAŁ MAZOWIECKI
ZLOD. POŁUDNIOWOPOLSKIE ZLOD. SANU 2 Mindel III
INTERGLACJAŁ FERDYNANDOWSKI Mindel II - Mindel III
ZLOD. SANU 1 Mindel II
INTERGLACJAŁ MAŁOPOLSKI Mindel I - Mindel II
ZLOD. NIDY Mindel I
PLEJSTOCEN DOLNY  

 

INTERGLACJAŁ PODLASKI Gunz - Mindel I
ZLOD. NARWI Gunz
PREPLEJSTOCEN  

 

"Interglacjał" Celestynowa Donau - Gunz
"Zlod." Otwocka Donau
  "Interglacjał" Ponurzycy  
P L I O C E N

 

ZLODOWACENIA

Zlod. NARWI
        Zasięg:
po północne krańce Wyżyny Lubelskiej, rejon ujścia Pilicy do Wisły, granicę na zachodzie stanowiła dolina dolnej Wisły
        Osady:
glina zwałowa

Zlod. NIDY
        Zasięg:
środkowo-wschodnia Polska, Wyżyna Lubelska, północne partie Gór Świętokrzyskich, 
        Osady:
glina zwałowa miejscami dwudzielna, najstarszy poziom lessów pod glinami morenowymi, osady zastoiskowe (doliny śródgórskie rejonu świętokrzyskiego)

Zlod. SANU 1
        Zasięg:
aż po dorzecze dolnego Sanu i przedgórze Sudetów
        Osady:
poziom gliny zwałowej leżący na osadach przedczwartorzędowych, osadach zlod. Nidy i aluwiach interglacjału Małopolskiego, osady zastoiskowe, fluwioglacjalne. Na Wyżynie Miechowskiej, Nizinie Sandomierskiej i Przedpolu Sudetów osady lodowcowe stanowią najstarszy poziom gliny.

Zlod. SANU 2
        Zasięg:
lądolód sięgał do podnóża Karpat i Sudetów
        Osady:
gliny zwałowe, miejscami dwudzielne, piaski i żwiry fluwioglacjalne leżące zarówno pod glinami tego zlodowacenia jak i nad nimi, osady zastoiskowe

Zlod. LIWCA
        Zasięg:
północno-wschodnia Polska
        Osady:
glina zwałowa i towarzyszące jej osady zastoiskowe i rzecznolodowcowe

Zlod. ODRY
        Zasięg:
podnóże Sudetów i północne stoki Gór Świętokrzyskich i Wyżyny Lubelskiej
        Osady:
poziomy gliny zwałowej, dwudzielnej u stóp G. Świętokrzyskich, osady fluwioglacjalne, zastoiskowe i lessy na terenie Wyżyny Miechowskiej i Lubelskiej (lessy starsze dolne)

Zlod. WARTY
        Zasięg:
północna i środkowa Polska po dorzecze dolnej Pilicy
        Osady:
glina zwałowa miejscami dwudzielna, osady fluwioglacjalne, czołowomorenowe, zastoiskowe, lessy na Wyż. Miechowskiej (lessy starsze górne)

Zlod. WISŁY
        Zasięg:
południowe krańce Pojezierza Mazurskiego, dol. Wisły w rejonie Płocka, Nizina Wielkopolska 
        Osady:
2-4 poziomy glin zwałowych, lessy oddzielone glebami kopalnymi na wyżynach środkowopolskich (lessy młodsze), osady zastoiskowe i fluwioglacjalne, czołowomorenowe, 

Schematyczna mapa zasięgów poszczególnych zlodowaceń: 
I - zl. Narwi, II - zl. Nidy, III - zl. Sanu 1, IV - zl. Sanu 2, V -zl. Liwca , VI - zl. Odry, VII - zl. Warty, VIII - zl. Wisły; stanowiska osadów interglacjalnych: podlaski (KI - Kijewice, C - Ceteń), małopolski (KG - Kozi Grzbiet, Prz - Przasnysz), ferdynandowski (Po - Podgórze), mazowiecki (BM - Barkowice Mokre, MM - Maków Mazowiecki), zbójna (Z - Zbójno), lubawski (L - Losy), eemski (B - Bedlno, P - Piła).

STANOWISKA Z OSADAMI INTERGLACJALNYMI

Interglacjał PODLASKI

Ceteń (na W od Radomia) - osady organogeniczne leżące na osadach preplejstoceńskich
Kijewice (k. Przasnysza) - osady organogeniczne w dolinie wciętej aż do osadów mioceńskich

Interglacjał MAŁOPOLSKI

Kozi Grzbiet (G. Świętokrzyskie) - gliny jaskiniowe ze szczątkami fauny (ssaki, płazy, gady, ślimaki) i minerałami (amfibole, pirokseny, min. ciężkie) pochodzenia skandynawskiego (poch. z rozmycia osadów fluwioglacjalnych zlod. Nidy)
Przasnysz - osady organogeniczne (rzeczno-jeziorno-bagienne)

Interglacjał FERDYNANDOWSKI

Podgórze, Falęcice (k. Radomia), Łuków (Nizina Mazowiecka - wschód), Popioły (k. Torunia) - osady organogeniczne leżące na glinach zwałowych (w Popiołach na osadach plejstoceńskich); niszczenie i erozja stasrzych osadów lodowcowych, osadzanie piasków, żwirów i bruków


Interglacjał MAZOWIECKI

Sewerynów (na W od G. Świętokrzyskich), Barkowice Mokre (dol. środkowej Pilicy), Zwierzyniec, Maków Mazowiecki (północne Mazowsze), Boczów (zach. Wielkopolska), Ossówka, Mokrany Nowe (wschodnie Mazowsze), Domnowo (Obwód Kalin.), Gwozdnica - osady organogeniczne


Interglacjał ZBÓJNA

Zbójno (na W od G. Świętokrzyskich) - osady organogeniczne leżące na utworach zastoiskowych zlod. liwca, przykryte poziomem gliny zwałowej


Interglacjał LUBAWSKI

Losy
(południowa Warmia) - osady organogeniczne (kreda jeziorna), na innych terenach osady akumulacji rzecznej 

Interglacjał EEMSKI

Krastudy (dolny bieg Wisły) - osady rzeczne i morskie pod glinami zwałowymi zlod. wisły
Bedlno (na N od G. Święt.), Szeląg (k. Poznania), Śmielin, Nakło (dol. Noteci), Sokolniki Stare  - osady organogeniczne
Północne zbocza G. Święt. i Wyż. Miechowskiej - śródlessowe gleby leśne

 

Literatura:

Lindner L., 1992 - "Czwartorzęd - osady, metody badań, stratygrafia"
Lindner L., Dzierżek J. Lamparski Z., Marks L., Nitychoruk J., 1995 - "Zarys stratygrafii czwartorzędu Polski; główne poziomy osadów glacjalnych i interglacjalnych oraz ich rozprzestrzenienie", [Przegląd Geologiczny vol. 43, nr 7]
Lindner L. Marks L., 1995 - " Zarys paleogeomorfologii obszaru Polski podczas zlodowaceń skandynawskich", [Przegląd Geologiczny vol. 43, nr 7]

 

 

strona należy do serwisu www.geopasja.pl