Tabela stratygraficzna czwartorzędu wg Lindnera i korelacja z
czwartorzędem w Alpach
POLSKA
|
ALPY |
H
O L O C E N |
PLEJSTOCEN
GÓRNY |
ZLOD.
PÓŁNOCNOPOLSKIE |
ZLOD.
WISŁY |
Wurm |
INTERGLACJAŁ
EEMSKI |
Riss
II - Wurm |
PLEJSTOCEN
ŚRODKOWY |
ZLOD.
ŚRODKOWOPOLSKIE |
ZLOD.
WARTY |
Riss
II |
INTERGLACJAŁ
LUBAWSKI |
Riss
I - Riss II |
ZLOD.
ODRY |
Riss
I |
INTERGLACJAŁ
WIELKI |
INTERGLACJAŁ
ZBÓJNA |
Mindel
- Riss |
ZLOD.
LIWCA |
INTERGLACJAŁ
MAZOWIECKI |
ZLOD.
POŁUDNIOWOPOLSKIE |
ZLOD.
SANU 2 |
Mindel
III |
INTERGLACJAŁ
FERDYNANDOWSKI |
Mindel
II - Mindel III |
ZLOD.
SANU 1 |
Mindel
II |
INTERGLACJAŁ
MAŁOPOLSKI |
Mindel
I - Mindel II |
ZLOD.
NIDY |
Mindel
I |
PLEJSTOCEN
DOLNY |
|
INTERGLACJAŁ
PODLASKI |
Gunz
- Mindel I |
ZLOD.
NARWI |
Gunz |
PREPLEJSTOCEN |
|
"Interglacjał"
Celestynowa |
Donau
- Gunz |
"Zlod."
Otwocka |
Donau |
|
|
"Interglacjał"
Ponurzycy |
|
P
L I O C E N |
ZLODOWACENIA
Zlod.
NARWI
Zasięg: po północne krańce Wyżyny
Lubelskiej, rejon ujścia Pilicy do Wisły, granicę na zachodzie stanowiła
dolina dolnej Wisły
Osady: glina zwałowa
Zlod.
NIDY
Zasięg: środkowo-wschodnia
Polska, Wyżyna Lubelska, północne partie Gór Świętokrzyskich,
Osady: glina zwałowa miejscami
dwudzielna, najstarszy poziom lessów pod glinami morenowymi, osady zastoiskowe
(doliny śródgórskie rejonu świętokrzyskiego)
Zlod.
SANU 1
Zasięg: aż po dorzecze dolnego
Sanu i przedgórze Sudetów
Osady: poziom gliny zwałowej leżący
na osadach przedczwartorzędowych, osadach zlod. Nidy i aluwiach interglacjału
Małopolskiego, osady zastoiskowe, fluwioglacjalne. Na Wyżynie Miechowskiej,
Nizinie Sandomierskiej i Przedpolu Sudetów osady lodowcowe stanowią najstarszy
poziom gliny.
Zlod.
SANU 2
Zasięg: lądolód sięgał do
podnóża Karpat i Sudetów
Osady: gliny zwałowe, miejscami
dwudzielne, piaski i żwiry fluwioglacjalne leżące zarówno pod glinami tego
zlodowacenia jak i nad nimi, osady zastoiskowe
Zlod.
LIWCA
Zasięg: północno-wschodnia
Polska
Osady: glina zwałowa i towarzyszące
jej osady zastoiskowe i rzecznolodowcowe
Zlod.
ODRY
Zasięg: podnóże Sudetów i północne
stoki Gór Świętokrzyskich i Wyżyny Lubelskiej
Osady: poziomy gliny zwałowej,
dwudzielnej u stóp G. Świętokrzyskich, osady fluwioglacjalne, zastoiskowe i
lessy na terenie Wyżyny Miechowskiej i Lubelskiej (lessy starsze dolne)
Zlod.
WARTY
Zasięg: północna i środkowa
Polska po dorzecze dolnej Pilicy
Osady: glina zwałowa miejscami
dwudzielna, osady fluwioglacjalne, czołowomorenowe, zastoiskowe, lessy na Wyż.
Miechowskiej (lessy starsze górne)
Zlod.
WISŁY
Zasięg: południowe krańce
Pojezierza Mazurskiego, dol. Wisły w rejonie Płocka, Nizina Wielkopolska
Osady: 2-4 poziomy glin zwałowych,
lessy oddzielone glebami kopalnymi na wyżynach środkowopolskich (lessy młodsze),
osady zastoiskowe i fluwioglacjalne, czołowomorenowe,
Schematyczna mapa zasięgów poszczególnych zlodowaceń:
I - zl. Narwi, II - zl. Nidy, III - zl. Sanu 1, IV - zl. Sanu 2, V -zl. Liwca ,
VI - zl. Odry, VII - zl. Warty, VIII - zl. Wisły; stanowiska osadów
interglacjalnych: podlaski (KI - Kijewice, C - Ceteń), małopolski (KG - Kozi
Grzbiet, Prz - Przasnysz), ferdynandowski (Po - Podgórze), mazowiecki (BM -
Barkowice Mokre, MM - Maków Mazowiecki), zbójna (Z - Zbójno), lubawski (L -
Losy), eemski (B - Bedlno, P - Piła).
STANOWISKA Z OSADAMI INTERGLACJALNYMI
Interglacjał PODLASKI
Ceteń (na W od Radomia) - osady organogeniczne leżące na osadach
preplejstoceńskich
Kijewice (k. Przasnysza) - osady organogeniczne w dolinie wciętej aż do
osadów mioceńskich
Interglacjał
MAŁOPOLSKI
Kozi Grzbiet (G. Świętokrzyskie) - gliny jaskiniowe ze szczątkami
fauny (ssaki, płazy, gady, ślimaki) i minerałami (amfibole, pirokseny, min.
ciężkie) pochodzenia skandynawskiego (poch. z rozmycia osadów
fluwioglacjalnych zlod. Nidy)
Przasnysz - osady organogeniczne (rzeczno-jeziorno-bagienne)
Interglacjał
FERDYNANDOWSKI
Podgórze, Falęcice (k. Radomia), Łuków (Nizina Mazowiecka -
wschód), Popioły (k. Torunia) - osady organogeniczne leżące na
glinach zwałowych (w Popiołach na osadach plejstoceńskich); niszczenie i
erozja stasrzych osadów lodowcowych, osadzanie piasków, żwirów i bruków
Interglacjał
MAZOWIECKI
Sewerynów (na W od G. Świętokrzyskich), Barkowice Mokre
(dol. środkowej Pilicy), Zwierzyniec, Maków Mazowiecki (północne
Mazowsze), Boczów (zach. Wielkopolska), Ossówka, Mokrany Nowe
(wschodnie Mazowsze), Domnowo (Obwód Kalin.), Gwozdnica - osady
organogeniczne
Interglacjał
ZBÓJNA
Zbójno (na W od G. Świętokrzyskich) - osady organogeniczne leżące
na utworach zastoiskowych zlod. liwca, przykryte poziomem gliny zwałowej
Interglacjał
LUBAWSKI
Losy
(południowa Warmia) - osady organogeniczne (kreda jeziorna), na innych
terenach osady akumulacji rzecznej
Interglacjał
EEMSKI
Krastudy (dolny bieg Wisły) - osady rzeczne i morskie pod glinami zwałowymi
zlod. wisły
Bedlno (na N od G. Święt.), Szeląg (k. Poznania), Śmielin,
Nakło (dol. Noteci), Sokolniki Stare - osady organogeniczne
Północne zbocza G. Święt. i Wyż. Miechowskiej - śródlessowe gleby leśne
Literatura:
Lindner L., 1992 - "Czwartorzęd - osady, metody badań,
stratygrafia"
Lindner L., Dzierżek J. Lamparski Z., Marks L., Nitychoruk J., 1995 - "Zarys
stratygrafii czwartorzędu Polski; główne poziomy osadów glacjalnych i
interglacjalnych oraz ich rozprzestrzenienie", [Przegląd
Geologiczny vol. 43, nr 7]
Lindner L. Marks L., 1995 - " Zarys paleogeomorfologii obszaru
Polski podczas zlodowaceń skandynawskich", [Przegląd Geologiczny
vol. 43, nr 7]
|