|
Określenie sebha wywodzi się z języka arabskiego, na Bliskim
Wschodzie mianem sebhy nazywa się obszary nieużytków nie nadające się do
zamieszkania i działalności rolniczej.
W geologii sebha jest równią ewaporacyjną na regresywnych wybrzeżach
morskich. Można wydzielić dwa rodzaje sebhy: sebha przybrzeżna ( strefa
sublitoralna, eulitoralna i supralitoralna ) oraz sebha kontynentalna (
obszary depresji kontynentalnych ). Podobnym do sebhy środowiskiem są saliny.
W odróżnieniu od salin w sebhce osady ( głównie ewaporaty ) powstają
powyżej poziomu morza. Klasycznym obszarem współczesnego środowiska sebhy
jest Zatoka Perska.
Sebhę przybrzeżną można podzielić na dwa typy:
1) otwarte środowisko supralitoralne, gdzie mamy do czynienia z
nieograniczonym i ciągłym przepływem słonych wód. Solanka tam tworzy
zwierciadło wód gruntowych, które ciągnie się od brzegu morza w głąb lądu.
W tym typie solanki przedostają się w wyniku ciągłej infiltracji słonej
wody morskiej.
2) przybrzeżne panwie o nierównym i ograniczonym dostarczaniu wody np.
okresowe zalewy burzowe.
W przypadku idealnego cyklu sedymentacyjnego sebhy mamy do
czynienia z następującą sekwencją ( w wyniku pionowego następstwa
czterech facji ): sublitoralne piaski węglanowe - lagunowe muły węglanowe -
eulitoralne maty sinicowe - supralitoralne muły ewaporatowe. Cykl ten może
powtarzać się wiele razy.
Środowisko sebhy charakteryzują się suchym, ciepłym
klimatem, gdzie parowanie przeważa znacznie nad sumą opadów, a dostawa
materiału terygenicznego jest niezbyt wielka ( głównie osady eoliczne ).
Szerokość sebhi waha się w przedziale 10 - 30 km ( Zatoka Perska ).
Przesuwając się od strefy niżejpływowej poprzez międzypływową
do nadpływowej w obszarze sebhy można napotkać następujące osady: dolomit (
wczesnodiagenetyczna dolomityzacja mułu węglanowego), aragonit, Mg-kalcyt (
kalcyt wysokomagnezowy ), kalcyt, anhydryt wraz z gipsem, gips, halit ( sól
kamienna ). Każdego z tych minerałów może brakować z powodu pierwotnego składu
wody lub rozpuszczania posedymentacyjnego.
Obecnie środowisko sebhy występuje w obszarach zwrotnikowych
m.in.: Zatoka Perska, Australia, Antyle, Półwysep Synaj.
Literatura:
Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Unrug R., 1986 -
Zarys sedymentologii. Warszawa. Wydawnictwa Geologiczne.
Depowski S., Peryt T. M., 1981 - Znaczenie gospodarcze
stromatolitów. Przegląd Geologiczny. nr 6.
Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., 1985 - Słownik
geologii dynamicznej. Warszawa. Wydawnictwa Geologiczne.
____________________________________
Opracował: Krzysztof Pietras (C) 2005
|